De wet schendt het recht op bescherming van het privéleven, recht op vrije communicatie, toegang tot informatie en vrije meningsuiting van iedere inwoner van Nederland en iedereen in het buitenland waarmee men digitaal contact onderhoudt. Dit betreft dus niet alleen verdachte personen, maar IEDEREEN.

Welke gegevens de AIVD en MIVD op grond van de nieuwe bevoegdheden gaan verzamelen, analyseren, en verwerken tot risicoprofielen en doorgeven aan buitenlandse diensten is geheim. Dit proces is voor de burger absoluut oncontroleerbaar.

Er is geen enkele garantie dat de inzet van alle verzamelde gegevens niet worden ingezet voor een ‘Totalitair Controle Systeem’ op het doen en laten van iedere burger. Het interne toezicht is ontoereikend om het verzamelen en het beheer van alle gegevensstromen in toom te houden.

Het hangt van de beoordelingen van de zittende minister en drie mensen in de toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) af tot hoe ver het doen en laten van mensen gevolgd gaat worden. Waarbij zelfs de oordelen van de TIB niet bindend zijn en de minister deze volgens de Wiv mag negeren.

Bovendien zijn de bevoegdheden voor het onderscheppen van dataverkeer in de wet onvoldoende afgebakend wat massale inbreuk op de privacy van grote groepen onschuldige burgers mogelijk maakt.

De wet maakt het mogelijk dat onder verantwoordelijk van de Nederlandse Staat persoonsgegevens die verzameld zijn door het al dan niet massaal onderscheppen en verzamelen van dataverkeer door te geven aan buitenlandse inlichtingendiensten, zelfs zonder deze vooraf te analyseren. Daardoor is het mogelijk dat gegevens van grote groepen burgers in handen komen van buitenlandse inlichtingendiensten. Zonder dat er vanuit Nederland enige zeggenschap is of controle kan plaatsvinden op wat er verder mee gebeurd.

Na vernietiging binnen Nederland van al dan niet geanalyseerde data kan zelfs niet eens herleid worden of mensen die in een ander land worden vastgezet(of erger) op grond van godsdienstige- of politieke overtuiging, sexuele geaardheid, contacten met journalisten, mensenrechtenactivisten of advocaten e.d. dit mede te danken hebben aan het aanleveren van data vanuit de Nederlandse geheime diensten.

Dit in de wetenschap dat bepaalde zienswijzen en gedragingen van burgers die in Nederland als volstrekt acceptabel gelden mensen dat in andere landen in grote problemen kan brengen.

Bijkomend bezwaar tegen de nieuwe wet is dat de wet ondoelmatig is om terrorisme te bestrijden. De Wiv werkt waarschijnlijk zelfs contraproductief door in te zetten op het verzamelen van een gigantische hoeveelheid irrelevante informatie in plaats van effectief gebruik te maken van de ook nu al ruimschoots aanwezige mogelijkheden om verdachte personen, groeperingen en communicatienetwerken in kaart te brengen. Er is ook vooraf geen onderzoek geweest waaruit is gebleken dat de nieuwe verregaande bevoegdheden noodzakelijk zijn.

Conclusie: De WIV is onrechtmatig vanwege de disproportionaliteit en daarmee strijdigheid met fundamentele mensenrechten en creëert een ongekend nieuw risico voor iedere burger zowel binnen als buiten Nederland.

De belangrijkste punten waarop de wet niet deugt:

Met de nieuwe wet mag een zogenaamd 'sleepnet' worden ingezet om massaal online communicatie en internetgebruik te tappen. Ook van niet verdachte personen die in een doelgroep vallen als bijvoorbeeld een hele wijk of communicatieknooppunt wordt gescreend.

Alle geautomatiseerde apparaten mogen worden gehackt. Zoals telefoons, tablets, laptops of smart-tv’s, maar ook alle andere apparaten die met internet verbonden zijn. Daarbij mag bewust gebruik gemaakt worden van zwakke plekken in de beveiliging zonder deze te melden.

De Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten mogen zich rechtstreeks toegang verschaffen tot alle digitale databestanden van iedere denkbare organisatie, instantie of bedrijf. Ook uw uiterst gevoelige medische persoonsgegevens kunnen zo in handen van de geheime diensten terecht komen. De AIVD hoeft zich op geen enkele manier aan het medisch beroepsgeheim te houden.

Er wordt een geheime DNA-databank aangelegd. De DNA-sporen mogen alleen van een fysieke locatie verzameld worden, maar mogen vervolgens met andere bekende DNA profielen vergeleken worden.

De data die binnen gesleept worden hoeven niet geanalyseerd te worden maar worden wel bewaard. De data van personen waar geen aanwijzingen tegen bestaan en data die niet onderzocht worden mogen ‘na verwerving of na het ongedaan maken van de versleuteling’ 3 jaar bewaard worden.

De geheime informatie mag worden gedeeld met buitenlandse inlichtingendiensten. Ook als de data niet vooraf door de eigen diensten zijn geanalyseerd. Ook aan landen waar men het niet zo nauw neemt met mensenrechten zoals vrijheid van godsdienst, persvrijheid en seksuele geaardheid mag geheime informatie worden verstrekt. Weliswaar is formeel in de wet vastgelegd dat gegevens in principe alleen worden uitgewisseld met andere landen ‘die de mensenrechten respecteren’, maar als er een dringende noodzaak is, mag de minister toestemming geven de gegevens met elk ander land uit te wisselen.

Denk hierbij ook aan de gevolgen als in een land waarmee informatie wordt gedeeld een andere politieke wind gaat waaien zoals in Turkije gebeurt. Of aan Oostenrijk waar sinds december 2017 de extreem-rechtse politieke partij FPÖ, die in 1955 werd opgericht voor en door ex-nazi’s, deel uit maakt van de regering waarop de Duitse Bondskanselier liet weten dat Duitse inlichtingendiensten minder informatie gaan delen met hun collega’s in Oostenrijk omdat alle ministers met toegang tot die informatie daar lid zijn van de FPÖ.

Over de wet bestaan veel misverstanden die moedwillig als propaganda worden gebruikt.

De aanduiding van Wiv 34.588 als Sleepnetwet

1. Volgens de regering en de voorstanders van de wet zou de Wiv geen sleepnet genoemd mogen worden omdat het niet de bedoeling zou zijn om stelselmatig op grote schaal burgers af te luisteren en hen als potentiële risico’s in kaart te brengen.

De media geven ruimte aan het ventileren van deze opvatting door het uitzenden van interviews en publiceren van artikelen met deze strekking. ‘het zou allemaal wel meevallen met dat sleepnet’. Dit in tegenstelling tot de antwoorden die de toenmalig verantwoordelijke minister van BZK Plasterk op vragen van de Eerste Kamer gaf over de grootschaligheid van het afluisteren. Hij meldde in het debat over de gevraagde goedkeuring van de Senaat dat: "Het op grote schaal vergaren van informatie is natuurlijk de kern van de […] interceptie. Dat gebeurt op grote schaal. […] Dat het stelselmatig gebeurt, kan noodzakelijk zijn."

Zelfs D66, die als voormalig fervent tegenstander van de sleepnetwet nu als regeringspartij de nieuwe Wiv verdedigt, verzocht op hun partijcongres haar leden dringend om het woord  ‘sleepnetwet’ niet meer te gebruiken, omdat de wet sinds men in de regering zit ineens best wel als noodzakelijk en doeltreffend moet worden beschouwd.

Noodzakelijke modernisering van de oude Wiv

2. Voorstanders houden vol dat de nieuwe wet noodzakelijk is omdat de huidige wet verouderd zou zijn. Zij nemen het argument van de regering en beweringen van het hoofd van de AIVD over, dat er volgens de 'oude' wet enkel internetverkeer via satellieten zou mogen worden gemonitord. Dat het afluisteren van kabelgebonden dataverkeer momenteel niet zou mogen wordt daarbij als hoofdargument verkondigd en klakkeloos overgenomen door een groot deel van de media. Terwijl het hierbij gaat om een aperte leugen omdat de AIVD en MIVD ook onder de huidige wet alle internetverkeer al mogen afluisteren, maar nu enkel nog als het gaat om verdachte personen en organisaties.

De toezichthouder op de geheime diensten, de CTIVD, gaf bij de presentatie van het sleepnetwet- voorstel direct al aan absoluut niet overtuigd te zijn van de noodzaak om de bevoegdheden uit te breiden.

De commissie Dessens, die de oude wet evalueerde, geeft in de eindrapportage als enige onderbouwing van de noodzaak aan dat 'belanghebbenden' (onder andere de AIVD) hierom vragen. "Volgens diverse belanghebbenden vragen voortschrijdende technologische ontwikkelingen om een aanpassing van de huidige bevoegdheden om te kunnen blijven inspelen op de dreigingen die afkomen op de Nederlandse samenleving." Maar dat de diensten zelf graag meer bevoegdheden en macht willen krijgen toont natuurlijk op geen enkele wijze de noodzaak aan van deze vergaande inbreuk op grondrechten van burgers.

Onderzoek van de Raad van Europa naar het grootschalig afluisteren van internetverkeer, leidde onomwonden tot de conclusie dat dit niet doeltreffend is: "massasurveillance is geen effectief middel in de strijd tegen terrorisme of georganiseerde misdaad in vergelijking met traditionele, gerichte surveillance". Het is daarbij zeer de vraag of de geheime diensten zich niet zelfs zodanig gaan verliezen in het afluisteren van onverdachte burgers dat hierdoor het zicht op terroristische en criminele individuen of netwerken zelfs op de achtergrond raakt.

Sinds bekend is dat het referendum over de Wiv doorgaat, zegt de VVD dat men niet van een sleepnetwet dient te spreken maar van ‘De antiterrorismewet’. Dit is misleiding met de bedoeling om de discussie over de sleepbevoegdheden af te leiden en de burgers voor de wet te laten stemmen.

Democratische besluitvorming en peilers van de rechtstaat

3. De wetsgeschiedenis wijst uit dat bij de totstandkoming van de wet uitsluitend rekening is gehouden met de veronderstelde noodzaak dat de AIVD/MIVD en andere buitenlandse inlichtingendiensten gebaat zouden zijn met grotere bevoegdheden tot het mogen verzamelen van ongelimiteerde hoeveelheden databestanden.

Dat deze- op zich al aanvechtbare opstelling- betekent dat de uitgebreidere bevoegdheden door de burgers worden betaald in de vorm van verlies van hun privacy en vrijheid, veiligheid en bekostiging uit de publieke financiële middelen vormde daarbij klaarblijkelijk geen factor van belang.

Alle negatieve signalen in deze werden (en worden) eenvoudig afgedaan met de dooddoener dat ‘De burger graag zijn privacy inlevert ten behoeve van de veiligheid’.

Nog los van deze uit de lucht gegrepen stelling, en het feit dat deskundigen er al jaar en dag op wijzen dat privacy en veiligheid geen tegengestelde waarden zijn, is het opmerkelijk dat de meerderheid van de volksvertegenwoordiging geen enkel belang blijkt te hechten aan de ethische en praktische bezwaren tegen de manier waarop de Wiv een aantasting vormt van de rechtsstatelijke principes van een ‘vrije samenleving’.

Denk daarbij aan het intimiderende effect dat grootschalig afluisteren heeft op mensen en de gevolgen hiervan voor de samenleving als geheel.

Wie voelt zich nog volledig vrij om het internet op te gaan als men het gevoel heeft dat de overheid bij alles meekijkt en alles wat ze daar registreert nu of in de toekomst als onwenselijk of risicovol gedrag kan bestempelen en tegen je gebruiken ?

En wat betekent dat voor de maatschappij als geheel als mensen zich niet meer vrijuit durven te informeren bijvoorbeeld.

Wie gaat zorg mijden om te voorkomen dat gegevens hierover bij geheime diensten terecht kunnen komen? Wie stopt uit veiligheidsoverwegingen met het doen van bepaalde aankopen, zoals maatschappijkritische literatuur?

Denk daarbij ook aan al die mensen die beducht moeten zijn dat hun persoonsgegevens aangaande bijvoorbeeld homoseksualiteit, godsdienstige overtuiging of affectie voor mensenrechten bij buitenlandse regiems terechtkomen zonder dat zij dat weten. En wat dat tot gevolg kan hebben als men daar vakantie gaat vieren, gaat werken of studeren.

Deze wet maakt een onevenredig grote inbreuk op tal van fundamentele mensenrechten, zoals o.a. vastgelegd in het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens. Amnesty International stelt over deze overheidsgeïnitieerde inbreuken helder: "Staten hebben de plicht om alle mensenrechten te beschermen, zowel het recht op leven als het recht op privacy en vrijheid van meningsuiting. In mensenrechten kun je niet ‘shoppen’.

Omdat de regering bovenstaande ethische en maatschappelijke effecten terzijde schuift, en enkel weegt hoe men de gewenste surveillance van de bevolking juridisch kan afdichten, mogen we stellen dat er van een democratische besluitvorming daarom geen sprake is.

Dat het bij voorbaat als potentieel verdachte aanmerken van gewone burgers staat lijnrecht tegenover de principes van de rechtstaat. Waar bij komt dat de geschiedenis van andere privacyaantastende wetgeving, zoals de Paspoortwet en de Bewaarplicht Telecomgegevens, leert dat ingevoerde wetten achteraf slechts met een nauwelijks van de burger te mogen vergen  inspanning via een rechtsgang als onrechtmatig kunnen worden bestempeld. Ook deze disbalans tussen de macht van de overheid versus het recht op verzet van de burger maakt dat de Wiv een machtsverhouding tot gevolg heeft die niet past in een goed functionerende rechtstaat. Waarbij geen betoog hoeft dat de burger totaal geen rechtsbescherming geniet wanneer hij door de Wiv in gevaar wordt gebracht vanwege het geheime karakter van de activiteiten van de diensten

Het referendum zou niet het juiste middel zijn om bezwaar tegen de Wiv te maken

4. De burger kan middels het aanstaande referendum op 21 maart 2018 slechts een signaal afgeven aan de politiek dat er vanuit de samenleving grote bezwaren bestaan tegen de inwerkingtreding van de nieuwe Wiv op 1 juni aanstaande.

Voorstanders van het referendum wordt verweten dat het een ondeugdelijk middel zou zijn omdat de Wiv te complex is om een zinnig antwoord te kunnen geven op de vraag of men het JA/NEE eens is met de wet. Dit is te simpel geredeneerd. Het referendum vraagt immers een antwoord op de stelling: "De nieuwe verregaande (afluister)bevoegdheden zijn nodig."

Komt daar een 'NEE' uit, dan betekent dat niet dat de gehele wet wordt afgeschoten of de geheime diensten hun werk niet meer zouden kunnen doen.

Als de mening van het volk zou zijn dat de bevoegdheden te ver gaan, en dit serieus wordt genomen door ‘Den Haag’ zou men de wet opnieuw door de Tweede Kamer moeten laten behandelen. Met dit keer wèl een weging van de bezwaren tegen een te ver gaande uitbreiding van bevoegdheden van de geheime diensten.

Het gaat slechts om een raadgevend referendum als laatste redmiddel voor de burger om de politiek tot inkeer te brengen, voordat dit met juridische procedures kan worden afgedwongen.

Burgerrechtenvereniging Vrijbit roept u daarom op om op 21 maart NEE te stemmen tegen de ineffectieve en onrechtmatige sleepnetwet.

Voor meer informatie zie:

Vrijbit http://www.vrijbit.nl/dossiers/veiligheids-en-inlichtingendiensten.html

Achtergrond van de wet: https://www.privacybarometer.nl/maatregel/64/Grootschalig_internet_afluisteren

Amnesty International https://www.amnesty.nl/actueel/11291

Initiatief referendum tegen de sleepnetwet https://sleepwet.nl/

Bits of Freedom dossier tegen de sleepnetwet: https://www.bof.nl/dossiers/sleepnet/

'Stemwijzer' Bits of Freedom met verduidelijkende voorbeelden over de nieuwe bevoegdheden: https://waartrekjijdegrens.nl/

Privacybarometer: https://www.privacybarometer.nl/pagina/50/Actuele_stand_van_de_barometer_-_2017