Procedure

Opmerkelijk aan het indienen van het voorstel is allereerst dat het breekt met de geëigende werkwijze van het parlement waarbij het een demissionair kabinet niet past om ingrijpende nieuwe wetsvoorstellen in te dienen bij de Tweede Kamer. Extra bijzonder is daarbij dat het voorstel komt van een bewindsman van het CDA, terwijl de laatste verkiezingen duidelijk maakten dat het CDA beleid niet op steun van de bevolking kan rekenen. De indiening door de minister die de- slecht te combineren- verantwoordelijkheid draagt voor zowel het ministerie van Binnenlandse Zaken als dat van Justitie is verontrustend. En presentatie ervan in de periode dat de Tweede Kamer officieel met reces is mag als verbazingwekkend worden getypeerd.

Bezwaren

Waar het CDA inzake de kabinetsformatie dagelijks de mond volheeft van het ‘vasthouden aan de beginselen van de Rechtsstaat’, behelst het voorstel een regelrechte afbraak van het fundament van onze staatsinrichting.

Minister Hirsch Ballin (CDA) stelt namelijk in krap 7 pagina’s voor om met een paar simpele wijzigingen van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering zowel de vrijheid van meningsuiting als het functioneren van vrije nieuwsgaring en het digitaal documenteren van enige communicatie die men met anderen heeft, de nek om te draaien.

De inhoud

De titel luidt: Wijziging in verband met ontoegankelijkmaking van gegevens op het internet, strafbaarstelling van het wederrechtelijk overnemen van gegevens en het beschikken over of bekend maken van wederrechtelijk overgenomen gegevens, alsmede verruiming van de strafbepalingen betreffende het afluisteren, aftappen of opnemen van vertrouwelijke communicatie

De wetswijziging introduceert- naast het fenomeen dat de wetgever zich niet geneert om de Kamer een voorstel aan te bieden met in de titel een koe van een taalfout, inhoudelijk het voorstel om het Openbaar Ministerie (OM), de bevoegdheid te geven om websites uit de lucht te doen halen als men binnen deze dienst van mening is dat de inhoud ervan enig strafbaar feit bevat. De tussenkomst van een rechter, die momenteel voor zo’n maatregel nodig is, wil het kabinet (CDA,CU) afschaffen.

Het is juridisch gezien een onbegrijpelijke actie van een minister die als verantwoordelijke voor de portefeuilles van Justitie en binnenlands bestuur bij uitstek degene zou moeten zijn die de rechtstaat dient te verdedigen. In plaats daarvan zet hij zijn bevoegdheid, als wetgevende macht ^₁, in om de rechterlijke macht  ² in handen te leggen van de uitvoerende macht ³. Hij begaat hiermee een onvergeeflijke doodzonde tegen de rechtsbeginselen van de scheiding der machten- de Trias Politica

Aantasting van het fundament van onze Rechtsstaat

Zowel uit het oogpunt van fatsoenlijk bestuur, als qua aanpak van criminaliteit, is het noodzakelijk dat de overheid zelf het goede voorbeeld geeft. Het in acht nemen van de wet en de rechtsbeginselen, dient daaraan ten grondslag te liggen. Dit betreft geen academische kwestie of juridische scherpslijperij, maar laat zich gemakkelijk naar de praktijk van alle dag vertalen.

Zo hebben we in het recente verleden regelmatig voorbeelden gezien van uitspraken van ministers, staatssecretarissen en Officieren van Justitie die publiekelijk te kennen gaven dat bepaalde zaken volgens hen strafbaar waren, eenvoudig omdat men het niet met de inhoud eens was. Zaken waar de rechter dan later over oordeelde dat er helemaal geen sprake van strafbare feiten was.

Het OM de bevoegdheid geven om op eigen houtje gegevens van internet te laten verwijderen zet de deur wijd open voor machtsmisbruik. Het kan dan namelijk iedereen overkomen dat men de vrijheid om zijn mening te uiten op internet wordt ontnomen. Op iedere website is immers wel iets te vinden wat door het OM als mogelijk strafbaar kan worden aangemerkt. Al was het maar omdat er ergens een afbeelding of geluidsfragment op staat waar geen auteursrecht voor is betaald. Maar het OM zou ook zomaar kunnen besluiten om een oproep voor een vergadering of demonstratie of om een petitie te tekenen als opruiing aan te merken. Allemaal voldoende reden om de censuurknop ‘doeltreffend’, zoals dat in het voorstel wordt aangeduid, te kunnen gebruiken.

Achteraf mag wie zich gedupeerd voelt dan de rechter om toetsing vragen. Met als gevolg dat wie al genoeg kennis, geld en tijd heeft om een rechtzaak aan te spannen bijvoorbeeld maanden na een geplande demonstratie of invoering van een nieuwe wet, in het gelijk gesteld zou kunnen worden dat de website bij nader inzien toch niet uit de lucht gehaald had mogen worden.

Het wetsvoorstel gaat nog veel verder:

Het behelst ook de onmogelijke constructie dat men strafbaar wordt als men ’opzettelijk en wederrechtelijk met een technisch hulpmiddel een gesprek afluistert of opneemt dat in een woning, besloten lokaal of erf wordt gevoerd’. Volgens Artikel 139a wordt overtreding daarvan bestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de vierde categorie.

Dat betekent dat men maximaal een boete van 19.000 euro kan krijgen en gelijk ook komt te vallen onder het identificatie regiem van de ‘wet identiteitsvaststelling verdachten, veroordeelden en getuigen’ die op 1 oktober 20010 operationeel wordt. Waarmee alleen al de verdenking van een overtreding der wet, volstaat om van mensen die geen gevolg geven aan de vordering om een geldig ID-bewijs te tonen vingerafdrukken en een gezichtsopname mogen worden afgenomen om op te slaan in politie en justitieregisters ( bijvoorbeeld van mensen die geen ID-bewijs kunnen krijgen omdat ze weigeren om hun vingerafdrukken af te staan voor opslag in een digitale overheidsdatabase)

Het heimelijk afluisteren of opnemen van een gesprek dat elders dan in een woning, besloten lokaal of erf wordt gevoerd kan worden bestraft met drie maanden gevang of een geldboete van de derde categorie (artikel 139 b)

Wie opzettelijk en wederrechtelijk met een technisch middel:

a. Niet openbare overdracht van gegevens door middel van telecommunicatie of een geautomatiseerd werk aftapt of opneemt

b. Niet openbare gegevens die zijn opgeslagen door middel van een geautomatiseerd werk,voor zichzelf of voor een ander overneemt riskeert ook gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de vierde categorie.

Evenals wie

a. de beschikking heeft over niet openbare gegevens die, naar hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden, zijn verkregen door wederrechtelijk afluisteren, aftappen, opnemen of overnemen van een gesprek, gegevensoverdracht of gegevensverwerking door middel van telecommunicatie of een geautomatiseerd werk;

b. zodanige gegevens opzettelijk ter beschikking van een ander stelt of aan een ander bekend maakt.

Conclusie

Als u uw eigen gesprekken opneemt wordt dat in veel gevallen strafbaar en als u ze op internet plaatst kan uw website door het OM geblokkeerd worden. Als u de gemeenschap denkt te dienen door, met bewijsmateriaal, grove misstanden te melden aan de overheid dient u er rekening mee houden dat u daarvoor een jaar de bak in kan draaien.

Doemscenario:

Stel het wetsvoorstel ‘preventieve huiszoeking bij niet van fraude verdachte personen’ (31929 nr2), dat ook bij de Tweede Kamer ligt, wordt goedgekeurd. En stel u valt nou net in de doelgroep omdat u op enige wijze gebruik maakt van een sociale voorziening als kinderbijslag, AOW, bijstand, WW, studiefinanciering huurtoeslag of iets dergelijks. Dan bent u er gloeiend bij als u de gang van zaken bij zo’n ‘bezoek’ op beeld of geluidsdrager vastlegt. Sterker nog als u niet in de gelegenheid bent uw telefoonoproep te beantwoorden en een antwoordapparaat heeft ingeschakeld overtreedt u al de wet.

Virusscanners mag u, op grond van deze wet die u beoogt te beschermen tegen misbruik op internet, ook niet meer gebruiken. En ouders kunnen nauwelijks meer voorkomen dat jeugdzorgverleners, artsen, onderwijsgevenden of wie dan ook nog meer, die professioneel bij de zorg van hun kind betrokken is, in het elektronisch kinddossier vermelden dat het kind risico loopt om te ontsporen of in de problemen te raken wegens crimineel gedrag van de ouders. Het gebruik van een babyfoon zou namelijk al als zodanig kunnen worden aangemerkt.

Tenslotte dient iedereen er ook rekening mee te houden dat, zelfs in gevallen dat men achteraf door de rechter in het gelijk wordt gesteld niets strafbaars te hebben begaan, het onmogelijk is om foute registraties uit justitieregisters te laten verwijderen.

Indien onbevoegden kans zien om op iemands computer in te breken en daar bestanden op te plaatsen die men volgens de wet  niet in bezit mag hebben, wordt het nagenoeg onmogelijk voor het slachtoffer om zichzelf te kunnen vrijpleiten van schuld. Een uiterst effectieve manier om mensen te benadelen wordt zo geschapen. Waarmee we, niet voor het eerst, moeten constateren dat wetgeving die beweerd de veiligheid te vergroten juist actief nieuwe vormen van criminaliteit  schept.

Internet criminaliteit bestrijden, hoe niet en hoe wel?

Vrijbit erkent dat de problemen met computer- en internetcriminaliteit gigantisch zijn. Wij waarschuwen onophoudelijk voor de risico’s van onnodige opslag van persoonsgegevens, voor onveilige koppeling van massadatabestanden, voor op afstand uitleesbare gegevensdragers(RFID) voor mogelijkheden dat onbevoegden zich toegang kunnen verschaffen tot vertrouwelijke gegevens en de mogelijkheden daardoor dat gegevens gelekt, gestolen of gemanipuleerd kunnen worden. Dat dit kan leiden tot identiteitsdiefstal in alle gradaties en voor betrokkenen tot ernstige, zelfs onherstelbare, schade kan leiden.

De oplossing ligt echter niet in de aanpak om bij gebrek aan betere opties de vrijheid van de burgers af te pakken. Dit werkt bestrijdt de criminaliteit niet effectief. En naarmate mensen beter gaan beseffen over welke gevaren het werkelijk gaat vervalt ook het tijdelijke effect dat puur het stellen van een daad, zodat er in elk geval ‘iets’ gedaan wordt, de gevoelens van veiligheid kunnen vergroten.

Al tien jaar wordt de wetgever systematisch gewaarschuwd door computerbeveiligers, deskundigen op gebied van opslag van persoonsgegevens, voorvechters van het behoud van burgerrechten, rechtgeleerden en bezorgde burgers voor de gevaren van Trias-Privacyinperking: (1) de registratiedrift bij de overheid om zoveel mogelijk over het gedrag van de burger vast te (laten) leggen, (2) het geloof in de mogelijkheid alle risico’s in de samenleving zoveel mogelijk te kunnen uitbannen door iedere burger als potentieel verdachte te beschouwen en (3) de teloorgang van de persoonlijke vrijheid met daaraan gekoppeld de ontwikkeling dat wetshandhaving steeds meer verschuift naar preventieve opsporing en het rechtsbeginsel ‘schuldig tenzij’ wordt vervangen door het principe van de omgekeerde bewijslast.

De aanhoudende stroom wetsvoorstellen die systematisch de bescherming van de persoonlijke vrijheid en mogelijkheden tot autonomie van de burger inperken brengen de burgers individueel, en de samenleving als geheel, onnoemelijke schade toe. Het faciliteert de opkomst van een totalitaire staat.

Wat wèl zou helpen ter bestrijding van de nieuwe mogelijkheden voor criminaliteit via Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) is:

Als geïnvesteerd wordt in het vergroten van de kennis bij de overheid over dit onderwerp.

Als raad van deskundigen niet in de wind zou worden geslagen.

Als de overheid op zou houden burgers actief in gevaar te brengen door hen te verplichten om allerhande persoonsgegevens digitaal te laten registreren.

Als men afziet van het bouwen van een infrastructuur waarbij de burger zoveel mogelijk gegevens aan de overheid ter beschikking dient te stellen terwijl de transparantie van de overheid naar die burgers toe evenredig afneemt.

Als men ophoudt met het beleid te ontwikkelen wat gebaseerd is op het denkbeeld dat burgers door boete- en strafmaatregelen tot een gewenst gedragspatroon gebracht dienen te worden.

Het komt er domweg op neer dat we in een democratische samenleving, met het overgrote deel van de goedwillende onschuldige burgers, er in eerste instantie met elkaar het beste van moeten zien te maken. Dat kan alleen als we de samenleving grondvesten op vertrouwen in elkaar. Als we zuinig zijn op rechtsbeginselen als scheiding der machten, principes als ‘onschuld tenzij’ en respect voor de Nederlandse Grondwet en internationale rechten ter bescherming van de persoonlijke vrijheid. Alleen vanuit een dergelijke open maatschappij kan men proberen zich zo efficiënt mogelijk te wapenen tegen het verschijnsel dat er altijd mensen en organisaties zullen zijn die, voor eigen gewin en/of macht, misbruik van anderen proberen te maken.

Politiek beslissingstraject

Raad van State:

Tjeenk Willink de vice-voorzitter van de Raad van State riep in 2009 in niet mis te verstane bewoordingen op tot een hoogstnoodzakelijke herbezinning op de verhouding tussen staat, markt en burgers ‘omdat inmiddels niet meer helder is waar de Staat voor staat’ Op 14 april 2010 waarschuwde hij over een mogelijk negatieve uitwerking voor de controlemechanismen in de rechtstaat als ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken samengaan.

Wat de Raad van State, die de minister over de wetswijziging verplicht diende te consulteren, de minister heeft laten weten is ons niet bekend. Maar kennelijk heeft dat het kabinet Balkenende, er niet van weerhouden om aan de waslijst van 32 recente wetten, die de persoonlijke vrijheid deden inperken, er op de valreep demissionair er nog eentje toe te voegen.

Tweede Kamer

Hoewel de Tweede Kamer officieel met reces is, zijn veel kamerleden in verband met de kabinetsformatiepogingen, toch aan het werk.

Zo leidde de publicatie van het concept wetvoorstel toch gelijk tot een eerste overleg in de Tweede Kamer. Daarbij bleek een kamermeerderheid van VVD, PvdA, SP en D66 de bevoegdheden die het OM zou krijgen veel te ver gaan en vond men dat ‘je niet om de rechter heen kunt’.

Tot 30 september 2010 is er officieel een openbare consultatieronde waarin iedereen zijn mening kan sturen aan de overheid. Hopelijk doen de opgeworpen bezwaren uit het land de minister zo snel mogelijk besluiten om het voorstel in te trekken en er niet verder over te gaan onderhandelen. Of wordt intrekking door de Tweede Kamer geëist.

Publiciteit

Zowel op internet als in de schrijvende pers wordt aandacht aan dit schandelijke wetsvoorstel besteed. De maatschappelijke discussie die hierdoor op gang komt levert steeds meer draconische voorbeelden op van de consequenties die eventuele invoering van dit wetsvoorstel zou hebben.

Toch kan men er niet gerust op zijn dat zo’n wet geen enkele kans maakt om te worden ingevoerd. De poging om een rechts kabinet te formeren, waarin het CDA alsnog een sleutelpositie speelt, zou numeriek nog zomaar tot instemming kunnen leiden. Want aan het enthousiasme van de PVV om zulke ongekende repressiemogelijkheden legaal te kunnen inzetten tegen door hen ongewenste bevolkingsgroepen, hoeft niet getwijfeld te worden. En de VVD heeft zich tot op heden, als het op stemgedrag aankomt, de afgelopen tien jaar altijd een fervent aanhanger betoond van wetgeving die de persoonlijke vrijheid ondergeschikt maakt aan zogenaamde ‘veiligheidsmaatregelen’.

Actie

Breng zoveel mogelijk mensen op de hoogte en laat uw mening horen in Den Haag. Naast het invullen van de consultatie kunt u uiteraard ook rechtstreeks contact opnemen met de leden van de Tweede Kamer, met het ministerie, en met de besturen van de politieke partijen of uw mening aan de pers sturen.

Daarbij kunt u gebruik maken van dit artikel van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom en van argumenten uit Spits 29-7-2010 in het artikel van Wouter Dammers advocaat van SOLV advocaten of dat uit de Volkskrant van diezelfde dag.