Financiën

Jaaromzet 2010 : Inkomsten € 10.057,81 Uitgaven   € 8.706,57 

Dossiers:

Onderwerpen waar we ons actief mee bezig hielden waren de strijd tegen de Paspoortwet, OV-chipkaart gebeuren, ‘Slimme’meters voor energieverbruik, cameratoezicht, ID-plichtwet en aanpalende wet –en regelgeving, vingerafdrukken in bedrijfsleven, bodyscans, bewaarplicht telecommunicatiegegevens, gebruik BSN (Belastingdienst t/m in de zorg), Kamer van Koophandel en privacy, datalekkage, ID-fraude, veiligheidsbeleid overheid, verschuiving in rechtstaat, Elektronisch Paitiënten Dossier, Diagnose behandel combinatie en aantasting vertrouwelijkheid in de geestelijke gezondheidszorg, Kinddossiers, leerlingvolgsysteem, Kieswet, electronisch parkeren en tendens tot afschaf cash en uitwisseling betalingsverkeer, privacy en Europa, ontwikkelingen qua databescherming en gezag EVRM, rol van de journalistiek, politieke verhoudingen, opzetten Nationaal Instituut voor de Rechten van de Mens, privacybarometer, ACTA,

We investeerden daarbij in het geven van voorlichting, aansturen van politiek en pers, individuele adviezen, doorverwijzen en hulpverlening.

Acties:

Geen vingerafdruk geen ID-bewijs, geen vingerafdruk van onschuldige burgers in politieregisters, Kies Keurig, petitie tegen paspoortwet en tegen biometrisch gechipte paspoort/ID-kaarten, afschaf verplichte ‘slimme’meters , Camera in beeld, Dag van de Privacy, Dag van de Rechten van de Mens, rechtzaken tegen de Paspoortwet, Kies Keurig, weigeren voordeeluren abonnement te laten uitlezen, digitale gezichtscan-verwijder-actie NS, Amnesty International tot medewerking bewegen, Freedom Not Fear demonstratie, actie tegen spionagekastje in auto’s, nominaties Big Brother Award,

Middelen

Werkruimtes, plek voor archief en actiemateriaal, vergaderruimte worden door particulieren gratis ter beschikking gesteld. Computers,dvdspeler,scanapparaat,printer, lamineer apparaat, snijmachine, bureau artikelen idem. Stichting Meldpunt Misbruik ID-plicht stelt internet en telefoongebruik voor Vrijbit kantoor ter beschikking. Webmaster betaalde grotendeels de webhosting en onderhoud uit eigen zak. Elektriciteitsverbruik en afschrijving apparaten worden niet in rekening gebracht. En alle actieve leden werken zonder reguliere onkostenvergoeding.

Archief zowel digitaal als papier +bibliotheek maakten grote groei door.

Er wordt door heel veel mensen gebruik van gemaakt.

Communicatie

 - Veel informatie verspreidt zich via onze eigen websites. In 2010 waren dat operationeel: www.Vrijbit.nl, Wijvertrouwenslimmemetersniet.nl, id-nee.nl, Privacynieuws.nl, Volksopstand2008.nl, blog Aaron Boudewijn & Louisevspaspoortwet.nl

- Brieven schrijven, waaronder de actie om alle burgemeesters en gemeenteraden aan te schrijven in mei) veelvuldig Eerste kamer aanschrijven, partij besturen, partijen die met bepaald onderwerp te maken hebben en individuen

- Twitter wordt enkel gebruikt om nieuwsberichten te posten

- Mond op mond reclame, via kraam bij festvals en bijeenkomsten, het geven van lezingen, bijwonen van debatten symposia.

- Posters, stickers, flyers, T-shirts en folderverspreiding

- Netwerken

Ontwikkeling van de organisatie, werkwijze en speerpunten

Deze werden reeds beschreven in het ‘VERSLAG VRIJBIT 2009/ 2010’ dd 25-6-2010

Conclusies:

De taak van Vrijbit blijft onverminderd om ervoor te zorgen dat signalen uit de samenleving over de gevolgen van de registratie- en controlesystemen gehoord worden en zo worden vertaald dat overheid en bedrijfsleven gaan begrijpen hoe hun maatregelen in de praktijk uitwerken. Dat doorgeschoten regelgeving dient te worden teruggedrongen en rechtsbescherming te worden hersteld.

 Daarbij bleek het afgelopen jaar steeds weer dat, van de burgerrechtenorganisaties en initiatieven die zich tegen de controlewaanzin teweer stellen, het steeds weer Vrijbit is die voortdurend de link legt tussen de specifieke kwesties en de samenhang ervan. En zich specialiseerde om- nagenoeg als enige- altijd vanuit de praktische zaken de link te leggen met achterliggende ontwikkelingen, waar die uit voort spruiten en waar die toe leiden. We moeten dit onverminderd als een van de belangrijkste taken van Vrijbit blijven beschouwen en zien te bewerkstelligen dat dit door veel meer organisaties wordt opgepikt en overgenomen.

 Controledrift vanuit de overheid blijft toenemen.

Het is opvallend dat enerzijds een groot deel van de bevolking onderkent dat de registratiedrift in allerlei sectoren van de samenleving volkomen doorgeschoten is, maar dat dat er vooralsnog niet toe leidt dat mensen in grote getale zich in hun privéleven teweer gaan stellen.

Ook in de politiek begint de kentering zichtbaar te worden dat partijen zich beginnen te realiseren dat men zonder verstand van zaken en/of zonder de samenhang tussen regelgeving te beschouwen een controlestaat heeft laten ontstaan waarvan de zinloosheid, ondoelmatigheid en onwenselijkheid zich opdringt. Dit leidt in Nederland echter nog niet tot kordaat nieuw beleid om de burgerrechten te herstellen, de afbraak van de rechtstaat te keren en machtsverhoudingen tussen de overheid en de burger beter in evenwicht te brengen. In Groot- Brittannië is dit in de landelijke politiek inmiddels wel waarneembaar.

 Omdat iedereen te maken heeft met de landelijke en plaatselijke overheden is het belangrijk om alle geledingen van de politieke partijen bij de les te krijgen. Vorig jaar bleek het lobbyen bij de besturen van de fracties, de Tweede en Eerste Kamerleden soms wel vruchten af te werpen. Maar blijft dat allemaal veel te veel hap snap, en vaak nippertjes werk. Vaak komen we in veel te laat stadium achter wetsvoorstellen om nog effectief te kunnen bijsturen.

Toch mogen we constateren dat Vrijbit inmiddels steeds serieuzer wordt genomen in de landelijke politiek. Dat we steeds beter gaan doorzien hoe het politieke bedrijf functioneert en hoe de hazen lopen. En we steeds professioneler optreden. Grote uitdaging komend jaar is om ervoor te zorgen dat alle politieke partijen veel gestructureerder het item ‘privacy’, altijd bij alle onderwerpen waar het mee te maken heeft, meewegen in de besluitvorming. Uit de inzet om samen met Bits of Freedom de agenda spotting van de Eerste en Tweede kamervergaderingen te checken, de Privacybarometer en de lobby om invloed uit te oefenen op de verkiezingsprogramma’s begin 2009 blijkt dat systematisch hierin investeren op den duur vruchten afwerpt. We moeten zien te bewerkstelligen dat men niet alleen het belang van het onderwerp gaat onderkennen, maar dat ook alle geledingen binnen een partij op dit onderwerp van elkaar weten waar ze mee bezig zijn. Dat er bij alle partijen een contactpunt komt waar mensen vanuit de partij expertise kunnen krijgen of doorverwezen kunnen worden naar mensen die op een onderwerp deskundigheid hebben. En waar het maatschappelijk veld contact kan leggen met de partijen op dit onderwerp.

De roep hiertoe heeft in elk geval dit jaar al geresulteerd in de oprichting van een werkgroep Privacy bij Groen Links in oktober.

Politiek internationaal

Stilletjes aan is dit ook steeds belangrijker geworden binnen het Vrijbit werk. Met name wat betreft de Europese besluitvorming.

Contacten met andere landen beginnen tot internationale samenwerking te leiden. Mooi voorbeeld is de samenwerking inzake de dataretentie vanuit de Duitse Vorratdatenspeicherung die via Bits of Freedom en Vrijbit weer uitwaaiert naar het betrekken van (vakbond van) journalisten. Vrijbit was betrokken bij de tegenbeweging tegen de geheime ACTA onderhandelingen, en tot op heden bij de lobby om de bewaartermijn van telecommunicatiegegevens terug te dringen. En nog steeds actief op het bij de ontwikkeling van de nieuwe Europese richtlijnen voor de bescherming van persoonsgegevens.

We moeten veel beter gaan begrijpen hoe in Europa beleid tot stand komt en waar er invloed kan worden uitgeoefend en hoe dat georganiseerd kan worden. Dat betekent enerzijds dat het van belang is om contacten te leggen en te onderhouden met internationale geestverwanten/organisaties en daarmee samen te werken, en anderzijds om via de Nederlandse politiek invloed uit te oefenen waar deze verweven is met de Europese besluitvorming.

Studie en onderzoek over hoe Europa is georganiseerd en wat er allemaal in gang is gezet blijft onverminderd belangrijk.

Controledrift vanuit het bedrijfsleven blijft toenemen.

Het blijkt van groot belang om constant aandacht te vragen voor het aspect dat het bedrijfsleven steeds vaker voor het karretje van de overheid wordt gespannen. Voor het feit dat bedrijfsleven als soort verlengstuk van de opsporingsdiensten gaan functioneren en dat er geen zuiver onderscheid meer te maken valt tussen wat overheid, semi-overheid en particulier bedrijfsleven is.

Daarnaast blijkt het belangrijk om telkens uit te leggen welke rol het bedrijfsleven speelt in de financiële belangen bij wet-en regelgeving van overheden en hoe groot hun invloed is bij de voorlichting over moderne technologische ontwikkelingen. Waar de politici geen kennis van hebben maar wel over moeten beslissen.

De zelfstandige rol van het bedrijfsleven zoals de macht van Google, chipsfabrikanten, wapenindustie ed is Vrijbit nauwelijks aan toe gekomen. Het blijft vooralsnog bij het aangeven van wat de drijfveren zijn achter dit soort machten en bijvoorbeeld hoe dit historisch te verklaren is.

Het gaat onze ambities te boven om ook dit soort bedrijfsbelangen rechtstreeks onder de loep te nemen en hier actie op te ondernemen. Op wat praktische zaken na zoals alternatieve anonieme klantenkaarten promoten, onrechtmatige praktijken aan de kaak te stellen en aan te pakken waar bijvoorbeeld personeel gedwongen wordt om vingerafdrukken af te geven aan de baas of paspoort te laten inscannen.

We moeten proberen om de politiek en de journalistiek te motiveren om zich hier beter in te gaan verdiepen.

Hulpverlening & adviesfunctie

Via e-mail en pepierpost wordt constant een beroep op ons gedaan om praktische vragen te beantwoorden, mensen raad te geven over hoe te handelen en om mee te helpen aan het opstellen van brieven, bezwaarschriften, rechtzaken en dergelijke.

Deze taak is eigenlijk te veeleisend, maar geeft anderzijds ook stevigheid onder het Vrijbit-werk. Omdat we zo weet hebben van hoe zaken in de praktijk voor mensen uitpakken, we onze voorlichting met praktijkvoorbeelden kunnen illustreren. En we voeling houden met welke mensen en groepen van de bevolking in de problemen komen. En waar men tegenaan loopt als men zich wil verweren/ in verzet komt. Maar we krijgen steeds beter in de vingers om individuele vragen om te zetten in algemene hulpverlening. Zoals een individuele bezwaarprocedure om zetten in algemene voorlichting hoe te handelen en het produceren van voorbeeldbrieven. En ook om problemen terug te laten spelen naar de veroorzaker. Bij de hulp verlening, worden we steeds handiger om niet alles zelf te gaan uitzoeken en op te pakken maar om mensen te mobiliseren en te coachen bij het laten stellen van (lastige) vragen en de problemen terug te laten spelen in plaats van zelf in de verdediging te gaan.

Demonstratieve acties

Actievoeren blijft onverminderd belangrijk.

Actie voeren met demonstraties, petities het verspreiden van posters, stickers enz. blijkt vaak de enige manier om aandacht te krijgen voor kwesties. De combinatie van enerzijds het voeren van (ludieke) creatieve acties en anderzijds gedegen meewerken aan wetenschappelijk onderzoek, rechtzaken of andere structurele hard werken- lange termijn trajecten blijkt productiever dan het kiezen van één van de twee sporen.

Dat we dit jaar niet zelfstandig een grote landelijke manifestatie organiseerden scheelde veel energie. Het maakte ook in een klap duidelijk dat de kritiek uit het verleden dat dit soort activiteiten met veel meer voorbereidingstijd door veel meer organisaties gedragen zou worden, niet door de praktijk wordt gestaafd. Ook de algemeen geventileerde mening in de actiewereld dat het organiseren van grote demonstraties/manifestaties in Nederland geen kans van slagen heeft omdat de privacybeweging hier in tegenstelling tot Duitsland slecht is georganiseerd en het protest daar veel massaler is, hebben we door mee te doen aan de demonstratie FreedomNotFear2010 in Berlijn eens aan onze eigen waarneming kunnen toetsen.

Rechtzaken

De poging van Vrijbit om de Paspoortwet door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens nietig te laten verklaren is helaas mislukt. Vrijbit werd niet ontvankelijk verklaard om namens de leden in deze te procederen (en de voorzitter als persoon) niet omdat eerste de nationale rechtsgang uitputtend moest worden bewandeld.

Toch mogen we concluderen dat de poging de aanzet heeft gegeven dat de strijd tegen de Paspoortwet op vele fronten gevoerd wordt. Vrijbit lijkt (buiten de overheid) de enige organisatie  die overzicht heeft van wat er allemaal speelt. Die contacten zetten we in om zoveel mogelijk samenwerking tot stand te brengen en ervoor te zorgen dat iedereen op de lijn blijft dat de principiële aspecten van biometrische identificatie het belangrijkste zijn. Dat het niet enkel om de vingerafdrukken gaat maar ook over de combinatie met de gezichtsscan. Dat de discussie over dé-centrale en centrale opslag een non discussie is en dat er buiten de Paspoortwet ook aandacht moet blijven voor principieel bezwaarden die ook de afgifte van biometrische gegevens voor opname in de documenten zelf onacceptabel vinden.

De zaak van de illegale opslag van digitale gezichtscans door NS hebben we aankaart en gewonnen bij de Geschillen Commissie OV. Al leidde dit slechts tot een persoonlijk deelsucces waartoe de algemene geldigheid alsnog  via een rechtelijke procedure zou moeten worden afgedwongen (waar we het geld niet voor hebben).Ook leidde het tot de volgende kwestie dat de opslag die NS moest verwijderen wellicht door Translink gewoon blijft geregistreerd waar dan de procedure opnieuw tegen moet worden opgestart.

De inzet van advocaten was, op de incidentele hulp van advocaat mr.Stelling na, treurig. Weinig betrokkenheid, slechte info, geldbejag en een heel groot ego t.o.v. mensen die geen titel hebben zorgde ervoor dat depro-privacy beweging soms eerder werd tegengewerkt dan geholpen, door het toch al beperkte aantal advocaten (en juristen) dat interesse voor de persoonlijke vrijheid blijkt te kunnen opbrengen. Eind 2010 kregen we gelukkig versterking van mr.Hemelaar voor wat tot dan toe gegrondvest was op gezond verstand, zelfstudie en de juridische hulp van enkele Vrijbitleden en NJCM.

Inhoudelijke acties

Veel acties zijn erop gericht om de algemene principes van de rechtstaat te behouden en waar aangetast te doen herstellen.

Hieronder moeten de brieven begrepen worden die we naar de Hoge Raad en bestuur van politieke partijen en betrokken bewindslieden politici schreven (respectievelijk aan VVD, minsters van der Hoeven, Klink, ter Horst, premier Balkenende, staatssecretaris Bijleveld, en parlementariër Teeven) over kwesties dat de rechtsgang rammelt wannneer men zichzelf niet houdt aan de Rechten van de Mens en uitspraken van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Of zich publiekelijk uitspreekt het niet met rechterlijke beslissingen eens te zijn of te concluderen dat als iets niet mag van de wet dat de wet dan dus moet worden aangepast.

Evenals de brieven naar de Hoge Raad over de Translink/OM zaak dat de rechtsgang in het geding is als men oordeelt over onvolledige feiten (verstrekking van de pasfoto’s terwijl het over de gezichtsscans gaat) over gegevensverstrekking van gegevens die niet opgeslagen mogen zijn (gezichtsopname die Translink illegaal in bezit heeft).Het  foutief als ID-bewijzen (zijnde reisdocumenten) als nationale ID-bewijzen ‘NIK’ te betitelen door de Staat. En door zaken aan te kaarten als de actie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten die, wegens eigen geldelijke belang, de rechtsgrond onder de zaak van de Gratis ID-bewijs kwestie te gaan veranderen, vóór de Hoge Raad zich hierover heeft uitgesproken.

Rechtspositie burger vergroten

De onmogelijkheid van de burger om zich in rechte te verweren is een van de motieven waarom we actief proberen te bewerkstelligen dat er een daadkrachtig Nationaal Instituut voor de Rechten van de Mens komt. Waar burgers geholpen en gesteund kunnen worden en wat de mogelijkheid moet krijgen om processen te voeren in zaken van groot maatschappelijk belang die nu afhankelijk zijn van arme bevlogen studenten of particuliere clubs met geld.

Tegengas geven aan de, sinds eind 2010 regelmatig gesignaleerde oproep om afbreuk te doen aan de bescherming van fundamentele burgerrechten zoals vastgelegd in het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens, heeft hoogste prioriteit.

Dit geldt bijvoorbeeld concreet voor de ontwikkeling dat nu in politiek Den Haag en in Brussel eindelijk begint door te dringen dat Privacy geen luxe artikel is. Het debat echter dreigt, nu het op gang begint te komen, niet te gaan over de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht van de burger. Maar beperkt te worden tot maatregelen die de opslag van persoonsgegevens beter moeten beveiligen. Daarmee wordt de principiële vraag over de bescherming van de persoonlijke vrijheid en lichamelijke integriteit uit de weg gegaan.

Vrijbit is een van de weinige organisaties die dit systematisch aan de kaak stelt en erop aandringt dat het debat over de essentie gevoerd gaat worden.

Media

Toegenomen aandacht van de reguliere media heeft zich sinds 2009 bestendigd. Mede dankzij heel veel achtergrond interviews, verbeteringen van artikelen en rechtstreeks media optreden van Vrijbit en het leveren van tips en contacten. Het is nu zaak vol te houden om de oppervlakkige berichtgeving inhoudelijk op beter niveau te brengen, en te pogen de pers beter de samenhangen te gaan laten doorzien. Vrijbit gaf nagenoeg wekelijks via mail en telefonisch op voor de microfoon en camera informatie aan schrijvende pers, radio en tv makers.

De insteek dat men eigenlijk pas berichtgeving interessant vind als het ‘schrijnende gevallen’ zijn blijft zorgbarend. Ook blijft het een punt van zorg dat de pers Vrijbit als toeleverancier van informatie nu wel weet te vinden, maar vervolgens bij berichtgeving Vrijbit niet of nauwelijks vermeld.

Zelf publiceerden we het hele jaar door artikelen en persberichten op onze website via www.vribit.nl en www.Privacynieuws.nl en indirect via allerlei internetmedia.

Nieuw was de publicatie van artikelen in het informatietijdschrift voor het platform ICT beveiliging. Een manier die zeer productief bleek niet alleen om een hele nieuwe doelgroep aan te spreken maar ook omdat het inkomsten opleverde en we er informatie in konden bekendmaken die rechtstreeks niet bij de politiek werd opgepikt maar via dit tijdschrift wel ( zoals de aankondiging van het WRR onderzoek naar de paspoortwet wat Eerste Kamerleden ertoe bracht daarover bij de WRR aan de bel te gaan trekken)

Dat het Paspoortwetdrama sinds begin 2009 constant aandacht krijgt in de media is voor een groot deel op conto van Vrijbit te schrijven.

Dat de privacyaspecten van de slimme meters in het nieuws blijven idem.

Ook de aandacht voor de ID-plicht bij verkiezingen kwam uit de Vrijbit koker.

Opleiding

Het blijft de moeite om tijd en energie te steken in voorlichting & correctiewerk van studenten.

Soms is het zonde van de tijd en worden we gecharterd door de zoveelste student journalistiek die niet eens behoorlijk vragen blijkt te kunnen stellen of heeft leren luisteren.

Toch blijft het zaak om studenten in de rechten, aanstaande journalisten, fotografen, studenten bestuurskunde, sociaal onderzoekers enz te kans te bieden om kwalitatief beter te worden dan de lichtingen voor hen aan wier onbenul, leeghoofdigheid en oppervlakkigheid we ons zo ergeren.

Heel blij zijn we met de ontwikkeling dat de hulp bij het schrijven van een artikel of een scriptie, het doen van een onderzoek, het organiseren van een debat e.d. mensen na onze hulp laten weten dat ze op het onderwerp door blijven gaan.

Voorbeelden zijn de Tilburgse actievoerders die vanuit een opdracht van de hogeschool over de geestelijke gezondheidszorg met het onderwerp in contact kwamen. De bestuurskunde studenten die het jaarlijkse congres bestuurskunde organiseerden. De Hogeschool Utrecht waar we een lezing gaven en mensen ontdaan waren te horen over wat er allemaal speelt. Een studente in Friesland die zich verdiepte in RFID en biometrie en een blog hierover is begonnen op internet. Onze vaste juridische adviseur die de input verwerkt in zijn proefschrift. De nieuwste juridische hulp van Vrijbit die haar rechtenstudie verdiept met onze praktijk ervaringen en Vrijbit met haar kennis en contacten op de opleiding.

Door studie en bijscholing met behulp van nieuwe publicaties en nieuwsberichten op ons werkgebied én van achtergrond-filosofische werken, wordt het Vrijbit-werk steeds professioneler. Dit vergt heel veel tijd van de harde kern actieve leden. Inclusief veel tijd ook er over te discussiëren en de informatie te delen met anderen.

Ook de zelfdiscipline om artikelen en brieven zoveel mogelijk met meerdere personen op te stellen, ze intern te bekritiseren en laten corrigeren, vertaald zich in een leerproces waardoor het Vrijbit-werk steeds sterker wordt.

De inzet van onze penningmeester/webmaster en privacynieuwsman, om de technologische ontwikkelingen van internet en webmogelijkheden bij te houden en in te zetten voor Vrijbit, is eveneens voor de ontwikkeling van de vereniging van vitaal belang.

Groei en Continuïteit

Vrijbit is in 3 jaar tijd uitgegroeid tot een serieuze vereniging. Ledenadministratie wordt inmiddels beter geregeld, de harde kern breidt zich uit, er komt steeds meer hulp en er blijven zich nieuwe leden aanmelden. Ook de hoeveelheid werk breidt zich uit, en het aantal plannen.

Er is ruimschoots werk voor een vast team van 20 mensen die dagelijks aan de zaak zouden moeten werken om alle onze ambities waar te maken. Het werk wordt echter door en handjevol mensen, tussen hun persoonlijke beslommeringen door, gedaan waardoor lang niet alles wat Vrijbit zou willen doen gebeurd.

Dat betekent dat er dossiers in sluimerstand staan, vakliteratuur niet allemaal bij te houden valt, er niet op alle verkeerde info uit media gereageerd kan worden, het knipselarchief zich ophoopt, de website van het Meldpunt Misbruik ID-plicht al een jaar achterstand in onderhoud heeft, er nauwelijks tijd is om inkomsten te regelen, het cameraspot-plan nog steeds in de opstartfase zit, de waslijst niet helemaal up to date is enz…En met als gevolg dat veel hoognodige zaken pas op het laatste moment gebeuren.

Maar we mogen trots zijn op wat er dankzij een klein ploegje vrijwilligers tot stand kwam en in gang werd gezet.

Het blijft een penibele basis want niet iedereen hield het vol en alle inzet lukte alleen ten koste van meer tijd voor een privé-leven, gezondheid en gezonde nachtrust dan eigenlijk van mensen gevergd kan worden.

Ook de financiële basis is precair. Omdat er geen structurele donaties zijn en vrijwilligers er naast hun inzet in tijd ook zelf nog geld op moeten toeleggen.

Dit is geen soliede basis om in de toekomst langdurig op te kunnen blijven rekenen. Maar we hebben bewezen met weinig geld en middelen te kunnen woekeren. En zullen met deze riemen moeten blijven roeien zolang we geen betere hebben.

Samenwerking

Vrijbit staat er in ieder geval niet meer alleen voor. Samenwerking met andere organisaties, rechtstreeks en via het Platform Bescherming Burgerrechten, kosten heel veel energie, doorzettingsvermogen en geduld. Maar voorzichtig begint er toch uitzicht te komen op de ontwikkeling van een bredere burgerrechtenbeweging.

dd. 1 maart 2011